De woestijn in en terug naar het noorden

3 december, hebben een goede nachtrust gehad en worden rond half 8 wakker door wat gerommel in de garage, een van de jongens was al weer aan het vegen. Frank haalt een broodje, maar we besluiten die op te eten als we op de camping zijn. Als we aangeven dat we naar de camping willen rijden, komt de chef en rijdt samen met een van de jongens voor ons aan naar camping “Le Jardin”.  Daar wordt de auto onder het kotje weggereden en zij gaan terug met de auto. Wij installeren ons en tegen de middag fietsen we naar de garage om te kijken hoe het er voor staat met de auto. Daar aangekomen zien we de auto in twee stukken staan, de laadbak en de dieseltank eraf, alle bedradingen los, uitlaat en alle banden eraf. Er staat een kaal chassis en de chef legt ons uit wat er allemaal gaat gebeuren en dat het toch iets duurder wordt dan we dachten. Er wordt een maximum bedrag afgesproken, wat voor Nederlandse begrippen goedkoop is. Dan rijden we terug en gaan een hapje eten, het valt ons op dat het eten hier, in vergelijking met andere plaatsen, erg voordeling is. Met z’n beidjes eten we voor net 6 euro. We hebben besloten om in het vervolg ‘s middags te eten, omdat we beiden ’s avonds erg vol worden van de uitgebreide maaltijden. ’s Avonds eten we dan een simpel broodje.  We gaan nog op zoek naar een bord waarop staat dat Timboektoe nog 52 dagen per kameel  van Zagora verwijderd is. Het bord is voor ons onvindbaar en op een gegeven moment gaan we terug naar de camping. Er staat een stevige wind en het is behoorlijk fris. Een man in Zagora vertelde ons dat de weg naar Marrakech door sneeuw niet begaanbaar is en dat de route naar het noorden momenteel via Agadir gaat, wij moeten straks ook weer die kant op en zullen wel zien.  We weten eigenlijk niet of we op het bed in de unit kunnen slapen. Lijkt mij in ieder geval niet echt goed, ik zie ons al kieperen!  Normaal staat ’s nachts de auto eronder. Volgens Frank moet het wel kunnen, het spul is er op gebouwd. Hij zet nog stenen onder het slaapgedeelte. Maar toch! We nemen toch het zekere voor het onzekere en maken uiteindelijk van de zithoek een bed en slapen prima! In de loop van de avond skyped mijn moeder met hulp van Afina, een personeelslid, we hebben een goede verbinding.  

4 december, hoera, Danny wordt vandaag 43 jaar! Dat wordt dus even skypen.  Het is heerlijk weer en we ontbijten lekker in het zonnetje. Ik pak een boek en geniet van de warmte. Tegen twaalven lopen we door een buitenwijk naar de garage, onderweg blijkt dat ik toch aardig wat bekijks heb. Hoogstwaarschijnlijk omdat ik in de ogen van de Marokkanen schaars gekleed ben, terwijl ik het idee heb dat ik aardig wat kleding aan heb.  Maar ja, ik heb geen sluier om, een kuitbroek aan en een beetje een blote hals. Armen zijn wel bedekt, maar ik heb niets op mijn hoofd. En het is nu eenmaal zo dat oudere dames, zoals ik, zich van top tot teen bedekken! Wel even lastig, maar ik moet het er maar mee doen! Bij de garage aangekomen zien we dat er aan de auto gelast wordt en er wordt nogmaals uitgelegd wat ze aan het doen zijn. Al met al ziet het er indrukwekkend uit. Op de vraag wanneer het klaar is komt het antwoord: “morgenvroeg om 8 uur brengen we de auto naar de camping”.  Dat weten we dan weer en lopen terug naar het centrum. Drinken daar een kop thee met een Marokkaan die we eergisteren samen met een  Marokkaanse Nederlander ontmoeten.  Daarna eten we zoals afgesproken een warme hap. Terug bij het kotje zit ik nog even lekker in het zonnetje te lezen, Frank doet wat boodschapjes en maakt de voorkant van het kotje, waar de auto tegen aan komt, schoon. Skypen en zingen voor Danny en doen buiten nog een spelletje, er is weinig tot geen wind en daardoor kunnen we lang buiten zitten. ’s Avonds maak ik voor de kleinkinderen gedichtjes voor Sinterklaas en zal deze morgen naar JP sturen. Hij print ze dan uit op zijn werk.

5  december, Sinterklaasfeest in Nederland. We hebben ook vannacht weer  goed in het zithoekje geslapen. Maar willen vanavond wel graag weer in ons kotje te bedde gaan. We luisteren naar Radio Noord en horen dat het in Groningen heeft gesneeuwd en dat er nog wat meer zal vallen. Wel vreemd hoor, wij zitten in het zonnetje! Om even over negen komt de auto aanrijden. Frank brengt de monteur terug en deze zegt dat er nu nog 1 zwakke plek is , deze laten we ook nog verhelpen. Er is een grote souk in Zagora en daar gaan we heen. Ik word 2 keer gevraagd door verkopers of ik wel een bedankbriefje wil schrijven in het Nederlands. Er zijn dan foto’s gestuurd naar Marokko en daar willen ze dan voor bedanken. Ik doe dat natuurlijk graag. Het gebeurt op een vodje papier en die zullen ze dan wel opsturen. We kopen op de souk nog een paar dingen voor de kleinkinderen waar we al langere tijd naar op zoek waren. Ook wordt er natuurlijk weer geprobeerd om ons de kraampjes binnen te lokken en ons iets te verkopen. Het is lastig om te weigeren, maar dat doen we nu wel. Daarna eten we een tajine met een fles water erbij.  De gedichten zijn vanochtend verstuurd en ook ontvangen. Vanavond zullen we nog even contact hebben met het thuisfront. Om even over 4 wordt de auto teruggebracht en zet Frank samen met de monteur het kotje er weer op. Al met al is de auto door de verstevigingen iets hoger geworden, maar zeker stabieler. Frank gaat nog even met de monteur naar de garage en dan kijken ze alle vloeistoffen nog na en zetten de auto ook aan de voorkant op hoogte. We kunnen morgen weer verder rijden, maar moeten onze planning aanpassen, want we hebben door het hele gedoe een paar dagen verloren. De kinderen vieren samen Sinterklaas en via de skype zijn we er toch nog een beetje bij. Ze lezen gedichtjes voor en pakken cadeautjes uit, leuk om er zo toch wat bij te zijn. Wij liggen na een paar nachten in de zithoek te hebben geslapen, al om even over tienen op ons eigen bedje, heerlijk!

6 december, we slapen tot na achten. Doen radio Noord aan en horen dat het flink heeft gesneeuwd in het noorden. Krijgen van JP ook gelijk een appje met foto waarop we kunnen zien wat er op de snelweg lag. Leuk voor de kleinkinderen, sneeuwpopen maken en sleeën. Wij hebben nog steeds prachtig weer, maar ’s avonds is het wat frisjes. Wij vertrekken tegen half elf naar ‘M hamid, na met kussen afscheid te hebben genomen van de campingbeheerder. Ritje van 2 uurtjes en dan eindigt de verharde weg en zijn er enkel nog maar pistes.  Wij gaan een km de woestijn in op een camping staan, prachtig! Erg rustig en stil en de geluiden die je hoort komen ver weg uit de woestijn.  Lopen naar het dorp, drinken daar een theetje en babbelen wat met dorpsbewoners. Ze prijzen hun waar wel aan, maar zijn net opdringerig.  Er is een man die 1 kameel biedt voor onze IPad. Dat aanbod nemen we maar niet aan.’s Middags zet Jamal, campingeigenaar,  een kopje thee voor ons en we kletsen over van alles en nog wat. Wij zitten eigenlijk nog niet in het hoogseizoen, die begint de 15^e december. Jamal  is een nomade van in de 20. Hij woont op de camping en zijn familie woont zo’n 3 km de woestijn in, in tenten. Hij gaat regelmatig bij hen op bezoek om boodschappen te brengen en neemt dan andere dingen mee terug. De familie heeft 11 kamelen en nog wat schapen en geiten.  ’s Avonds wordt er voor ons gekookt door Jamal. Omdat het in de eetplekken wat fris was, wilde hij het ook wel in ons kotje brengen. Dat hebben we aangenomen en lekker binnen gegeten, met verse mandarijnen na. Nu zitten we aan de koffie.

7 december, we staan zoals gewoonlijk rond half negen op. Jamal is naar de markt in Zagora en zijn broer Achmed neemt de honneurs waar. We ontbijten met een door moeders gebakken Berberbroodje, lekkere smaak. Tijdens het ontbijt zit er een klein jongetje, zo’n jaar of zeven, op een heuvel verderop te zingen. Even later komt hij bij de afscheiding van de camping vragen of we een bal  hebben, die hebben we niet, dan om een autootje, hebben we ook niet. Hij krijgt wel een Dirham en een paar snoepjes. Uiteindelijk vragen we de Achmed   hoe duur een bal is, 2 euro. We hebben hem geld gegeven en gezegd dat hij voor het mannetje een bal moet kopen en dat zal hij doen. Na het afrekenen, willen we weg gaan, maar Achmed vraagt of hij wel met ons mee kan rijden naar ‘M hamid. Hij zit een km lang zo ongeveer bij mij op schoot, erg krapjes, maar we hebben er wel plezier om! Rijden naar Tinerhir, het is de bedoeling om over een, op de kaart aangegeven, piste te gaan, maar dit is geen piste. Het is een prima weg en we komen vlot in Tinerhir aan. Camping is ook snel gevonden en na ons te hebben geïnstalleerd wandelen we het stadje in, doen een paar boodschapjes en gaan een hapje eten. Wat heet een hapje eten!!!!!  We krijgen anderhalve gegrilde kip, met wat groenten eronder en zelfgemaakte friet en natuurlijk brood. Nou,  hier werden we wel zat van. Zitten nu in het kotje, zonder biertje en wijntje, maar wel met koffie, thee en een heerlijk fris glaasje water! Morgen gaan we vanuit Tinerhir de Todra kloof in, dit moet een mooie route zijn.

8 december, Ik regel  het  ticket  voor het vliegtuig. Alles was al betaald, maar het ticket was nog niet aangekomen. Telefonisch contact met de servicedienst en deze heeft alles geregeld en naar mij gemaild.  Nu moet hij alleen nog worden uitgeprint, maar dat heeft de tijd nog even. Dan gaan we de Todra kloof bezichtigen, we wandelen hem in en kunnen hem rustig bekijken en fotograferen. Mooi, maar niet spectaculair. Onderweg komen er een paar  jochies op ons af die iets willen verkopen, we geven ze allen een toffee (bonbon) en toen was het goed! O ja, bij het verlaten van de kloof komen we een jong stelletje tegen uit Groningen. Ze zagen ons nummerbord en hielden ons aan, even staan kletsen, vervolgens komen we een paar kilometer verder bij een rivier waar vrouwen hun was staan te doen. Ik maak foto’s en verduld ,weer twee Nederlanders. Twee broers uit Limburg, ook weer een poosje staan kletsen. Zo wil de dag wel om. We komen er achter dat we net op tijd de kloof in zijn gewandeld, want de toeristenbussen rijden nu allemaal richting kloof, dat wordt daar nu dringen. Onderweg eten we een hapje, een ander soort tajine, beetje omeletachtig, erg lekker. De eigenaar bedankt ons dat we bij zijn restaurantje zijn gestopt.  Rijden vervolgens richting Dadel Vallei, hier werd lyrisch over geschreven, maar ook dat viel wat tegen. Misschien zijn we wel wat verwend wat landschappen betreft! Staan nu op een camping in Ouarzazate, zijn daar tegen 5 uur aangekomen. Hebben nog een poosje buiten gezeten en zitten en blijven nu lekker binnen, gaan de deur niet meer uit.

9 december,  Konden vanochtend , ondanks de slechte internetverbinding, toch luisteren naar de Noordmannen van radio Noord. Daarna  broodje gegeten, spul ingepakt en wegwezen! Via de Tizi-n-Tichka (is een bergpas) naar Marrakech. Een prachtige tocht met als hoogtepunt sneeuw in de bergen. De wegen zijn prima berijdbaar en schoon. We doen er inclusief hapje eten en boodschappen doen, zo’n 6 uur over, maar het verveelt geen moment.  Vinden een camping 13 km buiten Marrakech en blijven misschien wel 2 dagen hier. We kunnen met een shuttle busje naar de stad en een retourtje kost dan 10 euro voor ons beidjes. Denken hier nog even over na. We hebben momenteel geen bereik met de laptop en versturen van het reisverslag is dus een probleem, proberen het vanavond op een andere manier.

10 december, Hebben gisteravond nogmaals geprobeerd het blog te versturen, maar dat is niet gelukt. We zien wel wanneer het wel een keertje gaat lukken! We hebben een gezellige buurman, Koos van Nistelrooy, uit den Bosch. Door zijn naam heeft hij her en der wat extra privileges. Na het douchen sta ik mijn haar te föhnen en  ineens twee gigantische knallen en een steekvlam in een transformatorhuisje 50 meter verder. Half Marrakech geen stroom meer en volgens ons kwam het door het föhnen. Gelukkig is de boel na een paar uur gerepareerd en doet alles het weer. Luieren lekker en genieten van het zonnetje. Om 3 uur vertrekken we met de shuttlebus naar Marrakech. Worden afgezet bij een kruidenzaakje waar we saffraan en tajinekruiden kopen, blijkbaar is er een afspraak van de chauffeur met de kruidenzaak! Dan lopen we naar de souk en wandelen deze door, heel anders dan in Fez. Als we even buiten de soek komen , rijden in de smalle straatjes vreselijk veel brommertjes, waardoor er een mist van uitlaatgassen ontstaat. Wat een meur, we worden er beide een beetje beroerd van! Verdwalen een beetje en worden overspoeld door gidsen die ons wel naar het grote plein (Djeema-el-Fna) willen brengen. Hier aangekomen genieten we van heet schouwspel, theater, bokspartijtjes, slangenbezweerders, plombieres (kiezentrekkers) en aapjes waar je mee op de foto kunt. Verder allemaal kraampjes, kortom een gezellige boel! Eten een hapje en lopen dan naar de plek waar we dachten te hebben afgesproken met de chauffeur van ons busje. 10 minuten na de afgesproken tijd komt hij beetje aangebrand  aanrennen en zegt dat we op een andere plaats hadden afgesproken. Na een dollemansrit komen we samen met een Bulgaarse en een Duitser toch weer veilig aan op de camping. Frank neemt na die tijd de chauffeur in de houdgreep en dan is het weer oké. We hebben een rustige avond verder.

11 december, we nemen afscheid van Koos die blijft op de camping. Zaterdag komt zijn vrouw uit Nederland en dan trekken ze samen 6 weken door Marokko.  Rustige rit door een vrij vlak landschap. We hebben wat lawaai onder de auto en denken dat dit de uitlaat is, onderweg laten we bij een garage hier even naar kijken. Ze zetten de uitlaat vast en doen ook wat aan het geknars in het stuurmechanisme (metaal op metaal) Zijn daar een paar uurtjes mee bezig, kosten 100 DH = 9 euro. Dan rijden we door naar El Jadida, naar een camping waar we al eerder hebben gestaan. Er blijft in het noorden namelijk niet veel over waar we niet zijn geweest. Onderweg zet Frank zijn stoel even wat beter en stap ik uit. Aan de kant van de weg staan 2 vrouwen met wie ik een leuk contact heb. Op de camping is een restaurantje waar we iets simpels gaan eten en waar ook een biertje, wijntje en sigaretten worden verkocht. Zien dan dat, ondanks dat deze geneugten eigenlijk verboden zijn, de plaatselijke bevolking er met graagte gebruik van maakt.

12 december, we gaan weer wat noordelijker en het einde van onze reis in Marokko komt nu wel heel dichtbij. We hebben Marokko echt in ons hart gesloten, de verscheidenheid in landschap, de geuren, de cultuur, de mensen en natuurlijk niet te vergeten het weertje. Met weemoed gaan we dan ook afscheid nemen. Rijden langs de kust naar Mohamediya, de 2^e haven van Marokko en een populaire badplaats met een lang zandstrand. Belanden op een kleine familiecamping. Hier zou wifi zijn, maar dat doet het niet! Dus nog steeds niets versturen wat reisblog betreft! We komen daar een jong Nederlands stelletje tegen, borrelen gezellig en gaan daarna met z’n viertjes uit eten.

13 december, vandaag rijden we naar Kenitra, een bekende plaats voor ons wat betreft de Marjane en camping. Hebben weer een mooie rit langs de kust. Onderweg gaan we tanken en dan zegt de tankvuller dat we de auto daar wel kunnen laten wassen/schoonmaken. Hij ziet er ook wel uit als een beest, het Saharazand zit overal. We laten het dan ook lekker doen, ze gaan met z’n vieren aan de gang en we staan met verbazing te kijken. Hij wordt van binnen en van buiten gereinigd en goed ook. Ook het kotje de fietsen krijgen een goede beurt. Kosten 35 DH = 3,20 euro. Dit vinden we belachelijk weinig voor zoveel werk en geven 100 DH, wat gelijk wordt verdeeld. De auto blinkt net zo mooi als het hoofd van Frankie.  In de Marjane hebben we een koffer gekocht voor mijn terugreis, die hebben we wel, maar in huis! Morgen nog weer wat noordelijker!